Altın Varak: Çekiçle döğüle döğüle gayet ince bir sigara kağıdı haline getirilen altın ki tezhip ve yaldız işlerinde kullanılır. Altınlanacak satıh üzerine lıka sürülerek altın varak yapıştırılır ve üzerine Zermühre denilen mazgala sürülerek parlatılır. Fr. Orbatiu en fenille.[1]
Osmanlı İmparatorluğu 15. Yüzyıldan sonra Avrupa’dan getirttiği Altın Varak sanatını maddi zenginliğiyle birlikte sanat zenginliğine katarak sanat zenginliğine farklı bir boyut kazandırmıştır. Altın tarih boyunca zenginliği ve gücü simgeleyen bir madde olmuştur. Altın Varak günümüzde imitasyonu (takliti) olarak devam etmektedir. Arapça bir kelime olan Varak yaprak anlamına gelmektedir. 8.000 adet ince varağın toplam kalınlığı anca 1 cm kalınlığa denk gelmektedir. Yaprak (yaprak varak) ve sıvı (sıvı varak) olmak üzere iki çeşit kullanım şekli vardır. Tirşe arasında dövülerek inceltilen yaprak varaklar kullanılacak zemine üzerine yapıştırılır. Bu yapıştırma esnasında varağın istenilen şekilde uygulanabilmesi için miksiyon ve yumurta akı kullanılmıştır. Günümüzde restorasyon alanında sıklıkla görülen varak uygulamalar çok büyük bir incelikle yapılır. Cami, minare, tavan, kapı, çerçeve, parmaklık, çekmece, sandık, cam, seramik gibi eşyalarda ve ahşap, minyatür, cilt, hat sanatı ve tabelalarda da sıklıkla kullanılmıştır. Altın Varak genellikle iç mimaride kullanılan bir sanattır.
Altın tabiatta genellikle saf ya da küçük oranda bakır ve gümüş ile karışık olarak bulunur, tabiatta sarı renkte tek metal altındır. Metallerin en yumuşağı ve en kolay biçimlendirilenidir.
Altın dövülerek ince levha ya da çekilerek ince tel elde edilebilir. Kolay işlenebilen altın, kimyasal reaksiyonlara girmemesi özelliği nedeniyle yüzyıllarca aşındırıcı koşullar altında kalsa bile parlak rengini korur. Ancak kral suyu denen hidroklorik ve nitrik asitler karışımında çözünür. Varak altını 24 ayar yapılmalıdır.
Altının Varak haline getirilmesi için gerekli malzemeler;
- Altın
- Söndürülmüş Kireç Tozu
- Çiriş
- Pelür Kâğıdı
- Talk Pudrası
- Dip Taşı
- Zarlardan Oluşan Dövme Defteri
- Mühre
- Ufak Çekiç
Altının Varak Haline Getirilmesi İşlemi
1,5 mm kalınlığında 2,5 cm ebadındaki altın parçasının 7,5 cm genişliğinde kesilip döğme defterinin 32. Sayfasına önce kireç tozu ekilerek yerleştirilir. Dip taşına oturtulan bu parça kuvvetlice dövülür. Çıkan varak dörde bölünüp dövme defterinin orta sayfasından başlanılarak yerleştirilir. Parçalara her seferinde kireç tozu mutlaka eklenir ve bohça değiştirilir.
Altının Dövülmesi İlk Üç Etaptan oluşur
- Dövme
- Levha haline getirme
- Yeniden ısıtma
- 1200 dereceden fazla ısıya dayanıklı tuğla kabın içinde altın alaşımının eritilmesi
- Dörtgen külçe kalıbının içinde altın alaşımının akımı
- Soğuduktan sonra kalıptan çıkarılan külçe( baret ) işlemeye gönderilir. 1,5 kilogramlık çekiç ile altın ezilerek inceltilir ve uzatılır.
- Levha haline getirmenin sonu. Küçük cetvel metrelerce kurdele haline dönüşür.
- Bir kalıbın elle alman usulü dövülmesi
- Oluşan hava kabarcıklarından kurtulmak ve yaprakları kaydırmak için kalıp zaman zaman açılır.
- Şekilsiz olan altın yaprağın kontrolü
- Kalıptan çıkarılan yaprakların yeniden kesilerek kare halinde altın varak parşömen yaprağına yerleştirilmesi
- Altın yapraklar cımbızla yastıktan alınması
- Yaprakların dörde kesilmesi. Bozuk yaprakların eritilmek için ayrılması
- Yaprakların kesimi paralel iki bıçaklı bir şablon ile kesilerek son halini alır.
- Altın yaprakların elde bıçak ile son kesimi
Altın Varak Malzemeleri
Altın varak:
İlik zamk: Bu karışım, ahşabın emiciliğini azaltmak için 35-40 derece sıcaklığında yüzeye sürülür.
Likit: Likitli karışım ahşabın setliği arttıkça biraz daha sulu kıvamda zemine sürülen zamktır.
Gri Taban : Zamk ile karışmış kılımsı bir alçı tabaka için bağlayıcı bir köprü oluşturur.
Beyaz Taban: Gerekli yumuşak yüzeyi sağlamak amacıyla değişik beyaz taban tebeşirleri kullanılır.
Campagne Kili: Campagne kili zemine 5-6 kat serpilir. Bir katıda fırça ile sürülür. Son katta su ile düzeltme yapılır. Campagne kili zemine 6 kattan fazla sürülmüş ise 400-500 gronulometrekş zımpara ile düzeltilebilir.
Kalolin Kili: Uygulanacak zemine 2 kat serpilir. Üzeri yaklaşık 20 derece sıcaklığında iyice kurutulduktan sonra zımpara ile yüzeyi düzgünleştirilir.
Zarlardan oluşan Dövme Defteri: Dövme defterinin her sayfasına zar (tişve) denir. Zar adı verilen bu tirşeler, oğlak derisi, veya geyik derisinden yapılır. Fakat 5-10 dövme sonrasında niteliğini kaybeder.
Fırça: Kullanılacak zemine uygun numaralardaki kaliteli samur veya kıl fırça
Pomza taşı: eskiden zımpara yerine kullanılırdı.
Varak Yastığı: Deri kaplı, içi tutkal takviyeli olan tahta tabanlı yastık.
Varak Bıçağı
Temizleme Fırçaları
Mühreler: Altının sürüldükten sonraki boya görünümünün giderilmesi için parlatılması gerekir.
-
Ahşap
-
İkona
-
Kâğıt
-
Cam
-
Metal
-
Mermer
Altın Varağın Yapıştırma Usulleri
- Miksiyon İle Yapıştırma
- Ezme Usulü Altının Sürülmesi
- Yumurta Akı İle Yapıştırma
- Killi Varak Yöntemi İle Yapıştırmaü