XIV. Yüzyıldan itibaren tahta üzerine özellikle yeşil ve firuze boya ve altın yaldızla yapılan Edirne işi (sehpa, kavukluk, dolap kapağı, dolap vb. eşya) [Bugün antika değeri taşıyan bu eşyanın üzerinden asırlar geçtiği halde boyalarının sağlamlığı sebebiyle renkleri solmamıştır.] [1]

Edirne’de tahta üzerine boya ile yapılan tezyini nakışlara denir. Sekizinci hicri asırdan beri başlayan bu tarzda işlenmiş gayet güzel tavanlar, kapılar, dolap kanatları, saatler, sandıklar, çekmeceler, raflar vesaire vardır.  [2]

Tarihi Gelişim

“Edirnekâri ya da Edirne işi olarak bilinen bezeme tahta üzerine boyama ile yapılan süsleme işine verilen addır. Edirne işi kullanılan boyaların bozulmaması, süslemede natüralist çiçek, yaprak, meyve motiflerinin kullanılması ile dikkat çeker”(Öztürk.1998:487). “Osmanlıların 15. yüzyıldan itibaren kullandığı bu teknik ilk kez Edirne'de uygulanmışdaha sonra İstanbul, Bursa, Diyarbakır, Erzurum gibi Anadolu kentlerine yayılmışolduğu için bu adla anılmaktadır” [3]

“Edirnekâri sanatının oluşmasında Edirne’nin imparatorluk merkezi olduğu dönemde kendi bünyesinde yarattığı sanat, İstanbul başkent olduktan sonra yakınlığı nedeniyle oradan aldığı etkiler ve Avrupa’daki sanat akımlarının da etkisi olmuştur” [4] Bu etkilerle birlikte ahşap boyama işlerinde üstün seviyelere ulaşılmışve “Edirnekâri” üslubu yaratılmıştır. “Edirnekâri lake işleri ahşap, karton ve deri gibi malzemeler üzerine boya ve cila ile yapılan motiflerin yer aldığı bir süsleme üslubudur” [5] Süslemede natüralist çiçek, yaprak, meyve motifleri kullanılır. İşlemelerde genellikle lale, sümbül, karanfil, çiçek buketi, meyve gibi bitkisel motifler kullanılır. [6]Az sayıda örnekte daire, kemer, yıldız gibi geometrik biçimlere ve rumî kıvrımlara da rastlanır. Az rastlanan bu örneklerde barok etkisi açıkça görülmektedir. [7]

Edirnekâri ağaç işleri üç bölüme ayrılır;

Bunların yanı sıra eski dönem Edirnekârilerinde Edirne kırmızısı adı verilen bir renk kullanılmıştır. Türk Kırmızısı veya Edirne Kırmızısı olarak adlandırılan kırmızı rengin, çeşitli kaynaklarda kök boya adıyla bilinen, “Türkiye’de boya kökü, kırmızı kök, boya çili, yumurta boyası gibi çeşitli adlarla anılan kök boya ( Rubai Tinctorum) bitkisinin köklerinden elde edilir” [9]

Kaynakça